Żnińska Kolej Powiatowa – linia wąskotorowa chlubą województwa kujawsko-pomorskiego

Ma obecnie 12 km długości, 600-milimetrowy rozstaw szyn, a rozpoczęła swoją działalność w 1894 roku. To Żnińska Kolej Powiatowa, z której może być dumna miejscowość Żnin, jak i województwo kujawsko-pomorskie. Powstała po to, aby łączyć Żnin z Wenecją, Biskupinem i Gąsawą. Obecnie działa jako atrakcja turystyczna (poznaj inne atrakcje turystyczne tego regionu). Dawniej była to funkcjonująca na pełną skalę kolejka wąskotorowa, z której chętnie korzystali okoliczni mieszkańcy. Ułatwiała transport z miejsca na miejsce, czyli spełniała funkcję standardowej linii kolejowej.

Historia powstania Żnińskiej Kolei Powiatowej

Powstanie Żnińskiej Kolei Powiatowej wiąże się z rokiem 1894, kiedy to została ona zbudowana. Za jej twórcę uważa się niemieckie wojska kolejowe z Berlina, które przebywały na tych terenach. Dostali do wykonania zadanie: wybudować w pełni funkcjonującą, świetnie działającą kolej.

Początkowo, ciuchcia miała kursować do trzech miejscowości znajdujących się nieopodal Żnina. Przewidywano następujące połączenia:

• Ośno przez Rydlewo, Wenecję, Biskupin, Grochowiska Księże, Rogowo i Rzym – cała trasa miała mieć 31,8 km. Pierwszy odcinek na linii Żnin-Rogowo otworzono 1 lipca 1894 roku. Natomiast pozostałą część trasy prowadzącą od Rogowa do Ośna 9 czerwca 1895 roku.

• Ostrówce przez Rydlewo i Balczewo – trasa ciała łącznie 11,2 km. Pierwszy odcinek ze Żnina do Rydlewa otworzono 1 lipca 1894 roku i miał on 2,2 km. Kolejna trasa prowadząca z Rydlewa do Ostrówce miała 9 km i została uruchomiona 7 czerwca 1908 roku.

• Trasa z Obiecanowa przez Bożejewiczki i Uścikowo miała 16 km i została uruchomiona 18 października 1911 roku.

Łącznie, ciuchcia pokonywała 80 km, z prędkością 20-25 km/h.

Zapraszamy do obejrzenia filmu, na którym można zobaczyć jak kolej ta wygląda obecnie, a także wysłuchać nieco o jej historii:

Żnińska Kolej Powiatowa – infrastruktura

Żnińska Kolej Powiatowa w czasach świetności miała na stanie 10 parowozów. Była jednym z największych pracodawców w regionie Pałuki, ponieważ zatrudniała kilkanaście osób.

Skąd pomysł na kolej wąskotorową?

Żnińskie tereny nie były łatwe pod względem prac inżynierskich, ze względu na dużą ilość jezior, wzgórz i terenów podmokłych. Takie ukształtowanie terenu nie umożliwiało budowy kolei normalnotorowej. Dlatego kolejka wąskotorowa była tu prawdziwym strzałem w dziesiątkę.

Dodatkową zaletą inwestycji były niskie koszty budowy oraz późniejszej eksploatacji. Nie było również żadnych problemów z przystosowaniem wąskich torów do ukształtowania terenu. Pagórkowate obszary zyskał więc sprawnie działającą kolej. Mieszkańcy nie nacieszyli się nią jednak zbyt długo. W 1938 roku zostało wycofane połączenie Rydlewo-Ostrówce. Zostało wznowione dopiero w 1943 roku.

Ciężkie czasy dla kolei wąskotorowej

PKP w czasach PRL postanowiło zlikwidować większość kolei wąskotorowych działających na terenie Polski. Niestety, nie ominęło to również Żnina. Od 1962 nie kursowały już żadne pasażerskie połączenia. Polskie Koleje Państwowe zdecydowały się na taki krok, ze względu na wzrastającą popularność ciężarówek i autobusów, a zmniejszającą się kolei. W 1972 roku rozpoczęła się kompleksowa likwidacja poprzez rozbiórkę 2 odcinków:

• Sarbinowo-Ośno (5,7 km),

• Obiecanowo-Żużoły (2 km).

W 1978 roku rozebrany został długi odcinek łączący Rydlewo i Ostrówce (9 km).

Prywatyzacja kolei wąskotorowej – współczesna działalność

Od 2009 roku kolej znajduje się w prywatnych rękach. Jej właścicielami jest NFI i Magna Polonia. Instytucja nosi nazwę: Żnińska Kolej Dojazdowa Sp. z o.o. Prywatni właściciele mają 62,07% udziałów. Warto dodać, że jest to pierwsza sprywatyzowana kolejka wąskotorowa w Polsce.

Kolejka wąskotorowa jako atrakcja turystyczna

Od momentu rozpoczęcia działalności Muzeum Kolei Wąskotorowej w Wenecji, w 1972 roku, rozpoczęły się kursy turystyczne. PKP postanowiło uruchomić kilka połączeń:

• Żnin-Wenecja-Biskupin-Gąsawa,

• Żnin Wąskotorowy – Biskupin,

• Żnin Wąskotorowy - Ośno Wąskotorowe,

• Biskupin – Gąsawa,

• Biskupin - Grochowiska Szlacheckie.

Z roku na rok zainteresowanych wycieczką koleją przybywa. W 2000 roku kolej przewiozła 81 tysięcy osób. W 2017 roku było ich już ponad 100 tysięcy.

Od 2016 roku kolejka kursuje od 30 kwietnia do 31 sierpnia, kiedy jest największy ruch turystyczny, ale istnieje możliwość kupienia biletów na przejazdy także od września do kwietnia. Szczegółowy rozkład jazdy dostępny jest tutaj.

Żnińska Kolej Powiatowa to nie jedyna tego typu atrakcja w Polsce. W całym kraju podobnych kolei jest znacznie więcej (https://www.wygranaonline.com/kolej-waskotorowa-w-polsce/), jednak podróż szlakiem kolei wąskotorowej polecamy rozpocząć właśnie od Żnina.

Żnińska Kolej Powiatowa – trzy funkcje

Do jakich celów wykorzystywana była w przeszłości i jest obecnie kolejka wąskotorowa ?

• Przewóz towarów – kolejkę wykorzystywano do przewozu towarów do portu śródlądowego, który znajdował się w Ostrówcach. Linia działała nawet w czasach, gdy przewozy pasażerskie zostały czasowo zawieszone.

• Transport pasażerski – podstawowa funkcja kolei, którą najbardziej doceniali okoliczni mieszkańcy. Mogli w komfortowych warunkach podróżować od miejscowości do miejscowości.

• Transport turystyczny – współcześnie, Żnińska Kolej Powiatowa jest jedynie lokalną atrakcją, z której bardzo chętnie korzystają przybywający do Żnina turyści.

ciuchcia
Kolej wąskotorowa